Graag deel ik iets met je over het thema ‘vitale vriendschap’. Daarbij laat ik me inspireren door de vriendschap van David en Jonathan, maar ook door hoe deze vriendschap wordt verdraaid.
Vriendschappen kunnen zich met de tijd verdiepen. Zeker als ze lang stand houden. Ik vind het hebben van goede vrienden een Gods geschenk.
Vitaal is iets anders dan vluchtig. De vrienden van onze facebook pagina’s behoren meer tot de laatste categorie. Ik tel ik op mijn facebook pagina 277 vrienden. Dat is leuk en sympathiek, maar het zijn meer sympathieke bekenden. Geen vrienden.
Een tijdje terug kwam ik een oude vriend tegen. Hanneke en ik waren in Dordrecht op bezoek geweest. Onze auto stond in de straat van oude vrienden. We wilden weer wegrijden. Maar zeiden tegen elkaar ‘zullen we toch even kijken of ze thuis zijn dan zeggen we even gedag.’ Ze waren net thuis. Dat kwam dus heel goed uit. We kennen elkaar al bijna 50 jaar en hebben heel lang samen in een Bijbelkring gezeten.
Mijn vriend zei: ‘Andre, nu even geen koetjes en kalfjes maar vertel eens, hoe gaat het nu eigenlijk geestelijk met jou?’ We konden gelijk recht vanuit ons hart delen. En de diepte ingaan. Zijn vriendschap ervaar ik als een vitale vriendschap, juist omdat we al zoveel hebben gedeeld met elkaar.
Bij mij zijn zulke hechte vriendschappen vooral ontstaan rond de ‘christelijke kraamkamer’. Daarmee doel ik op de tijd dat we tot geloof kwamen in Jezus. Voor mij was dit begin 70er jaren. We zijn daardoor ten diepste gelijkgezind. We zoeken meestal ook dezelfde avonturen op.
Of ik zulke contacten nu zelf aantrek of zoek, of dat God ze geeft, dat laat ik even open. ik kom het in ieder geval steeds weer tegen. Maar ik denk daarbij ook aan het Levend Water team in Leeuwarden. Met de teamleden en groepsleiders ontstonden echte vriendschappen. We waren op elkaar afgestemd en vulden elkaar aan. Waar ik ook altijd van genoten heb, is dat we veel plezier hadden. Dit heeft zo 15 jaar geduurd. Je kan zeggen vertrouwd aan elkaar en die geestelijke klik.
Laten we nu eens kijken naar de vriendschap tussen David en Jonathan. Vanaf het eerste moment kom je bij hen geestverwantschap tegen. David is nog jong, waarschijnlijk rond de 17 jaar, als hij naar het front van Israël en de Filistijnen wordt gestuurd. Daar staat Goliath die het leger van koning Saul bespot. David is heilig verontwaardigd en zegt: ‘Wie is toch deze onbesneden Filistijn, dat hij de slagorden van de levende God tart!’ David is in de ogen van zijn broer en anderen nog jong. Toch spreekt hij zo krachtig. Hij verslaat de reus met weinig en God krijgt daardoor de eer.
Als David bij de koning wordt geroepen, dan wordt het koning Saul niet duidelijk dat God hier aan het werk is. Maar Jonathan ziet wel dat Gods hand op David rust. Dat merkt hij. En dat maakt dat hij zich aan David wil verbinden.
Jonathan heeft ook die bijzondere band met God. Je leest erover in 1 Samuel 14:6. Jonatan zegt dan tegen zijn wapendrager in de strijd tegen de Filistijnen: ‘Kom, laten wij oversteken naar de wachtpost van deze onbesnedenen. Misschien zal de HERE voor ons handelen, want de HERE kan evengoed verlossen door weinigen als door velen.’ Deze karaktereigenschap, namelijk absoluut geloof in God, maakt Jonathan en David tot geloofshelden. Ze delen hun passie voor God. Daarin zijn ze gelijkgestemd. Dezelfde geest bezielt hen. Daardoor zijn ze geestverwanten. Zo zijn ze wapenbroeders en geloofsbroeders.
Jonathan gaat een vriendschapsverbond aan met David. Later lees je dat dit verbond ook alles met Davids positie als gezalfde te maken heeft. De troon van Israël zal namelijk niet naar Jonathan gaan maar naar David. En dat vindt hij helemaal oké. In de wereld van tattoos en polsbandjes kom je vaak symbolen tegen van dit soort vriendschapsverbonden.
De verbinding tussen Jonathan en David komt zwaar onder druk te staan als koning Saul steeds jaloerser wordt op het succes van David. Saul wil hem uit de weg ruimen. David is zich daarvan zeer bewust en deelt het met Jonathan. Die gaat het gevaar niet uit de weg. Hij zorgt ervoor dat David kan wegkomen. Ondanks de kans dat zijn Vader ook hém te grazen zal nemen.
Jonathan laat David niet in de steek. Hij bevestigt opnieuw het verbond dat hij met David heeft. Dat David diep geraakt is door deze vriendschap blijkt als hij Jonathan bezingt in een klaaglied.
Dit klaaglied beschrijft bijzonder mooi en ontroerend wat David ervaren heeft in zijn vriendschap met Jonathan. Ik citeer 2 Samuel 1:26: ‘Het is mij bang om u, mijn broeder Jonatan, gij waart mij zeer lief; uw liefde was mij wonderlijker dan de liefde van vrouwen.’
Jonathan is in de strijd dapper en betrouwbaar op momenten dat zijn vader onbetrouwbaar is en David naar het leven staat. Jonathan doet alles om David te beschermen. Dat kan je een mooi voorbeeld van een vitale vriendschap noemen.
Jezus noemt ons ook Zijn vrienden. Ik merk dat als ik dit tot me door laat dringen, het me blij maakt en een veilig gevoel geeft. Natuurlijk ben me bewust van wie Hij is. Maar hierdoor komt Hij wel dichtbij. Als Vriend.
Bij Johannus den Doper vind ik dat ook al zo inspirerend. Hij noemt zich de vriend van de bruidegom in Johannes 3. Daarmee wil hij zeggen ‘Ik ben niet de Gezalfde maar sta wel dichtbij Hem.’ Bij zijn neef dus.
In de literatuur kom je meer voorbeelden tegen van heldenmoed, vriendschap, trouw en gevoeligheid. Bijvoorbeeld tussen Koning Arthur en zijn ronde tafel ridder Lancelot. Er was ook een film ‘The Eagle’/ ‘De Adelaar’ waarin ik deze vriendschap ook sterk zag. Het gaat over de vriendschap tussen een Centurion, de Romeinse legeroverste Marcus Flavius Aquila, en zijn slaaf, de Brit Esca. Marcus is diep in vijandelijk gebied op zoek naar het verdwenen legioen van zijn vader. Met zijn slaaf als gids. In dit gebied draaien de verhoudingen om: de Centurion wordt slaaf en zijn slaaf wordt de meester. Daardoor redden ze het om diep in dit gebied door te dringen. Maar in het uur van de benauwdheid zijn ze diep trouw aan elkaar. Voor mij weer een beeld van een bloed-broeder-vriendschap, die als een pure zakelijke relatie van een meester en zijn slaaf begon.
Dit soort vriendschappen worden door moderne theologen wel als homoseksueel bestempeld. Ik hoorde dit uit de mond van een jonge dominee uit Groningen. Ik vind dat jammer en vooral ook verwarrend. Het is ook niet waarschijnlijk wat David en Jonathan betreft, omdat beide mannen getrouwd waren. David had veel zonen en dochters. Ook Jonathan had kinderen.
De oorzaak van dit misverstand is behalve de verwording in onze eigen cultuur dat we raar aankijken tegen de zachte kant in de relatie tussen David en Jonathan. Bijvoorbeeld op het moment dat Jonathan zegt dat hij David lief heeft als zichzelf. En David hetzelfde zegt. David verwoordt zijn liefde sterk in zijn klaagzang bij het overlijden van Saul en Jonathan.
Van seksualiteit in de relatie is geen sprake en de Bijbel spreekt hier ook niet over. Mocht dat wel het geval zijn geweest, dan had God zeker de profeet Nathan op David afgestuurd. Net als in de situatie met Bathseba.
De zachte kant van David spreekt me wel aan: zijn muzikale kant, de Psalmen die hij schreef en zong, de diepe emoties daarin, maar ook zijn liefde voor God. David zoekt God op, op momenten van grote stress. Hij steunt niet op eigen kracht. Kortom, David is een man met een mooi en gevoelig hart. Zo wordt er over hem geschreven. In de kunst wordt dit ook vaak verbeeld.
Voor de muur van de oude stad in Jeruzalem staat een prachtig beeld maar ook in Florence voor het Ufici museum: een naakte David van Michelangelo. Daar kan je van alles van vinden. Wat mij betreft gaat het daarbij teveel om een verheerlijking van het lichaam. Maar goed, het is wel prachtig gemaakt.
In onze tijd wordt de zachte kant van mannen gelijk gesteld met same sex attraction/ aangetrokken worden tot iemand van hetzelfde geslacht. C.S Lewis spreekt daar heel mooi over in zijn boekje over de vier liefdes, als hij spreekt over de liefde tussen vrienden, de Phileos: ‘Wie de vriendschap niet anders kan zien dan een vermomming van de eros (de seksuele liefde in het huwelijk) en niet als een zelfstandige liefde, verraadt daarmee dat hij nooit een vriend heeft gehad.’
Bij dit alles moest ik denken aan een boekje van Leanne Payne ‘True Masculinity’/’Ware mannelijkheid.’ Zij bespreekt daarin de balans tussen het mannelijke en vrouwelijke in ieder van ons. De vrouwelijke kant in een man maakt hem niet minder man. Maar misschien wel gevoeliger dan de doorsnee man. Dat is interessant om eens verder over na te denken.
Ten slotte. ervaar je een mooie vriendschap weet dan dat die van God komt. Trouw en beminnelijkheid komen van Hem. Blijf standvastig overeind staan in een cultuur die steeds meer bijbelvijandig wordt en daardoor onbetrouwbaar. Houd dit voor ogen: in Christus ben je geheel anders.
Vrienden maken en vriendschap beleven kunnen we leren van Hem!
André
