Er gebeurt en verandert veel. En dat ook nog eens in rap tempo. ‘Het is niet bij te houden,’ appt iemand, ‘je kunt ook niet al je tijd daaraan geven.’ Mensen spannen zich in om de ontwikkelingen te duiden. Je kunt je hele dag vullen met YouTube filmpjes over de tijd en de tijdgeest, al of niet in Bijbels licht.
Zo hoorde ik al even geleden over het begrip ‘cancel- cultuur’ in een interview van Focus on the Family met Joe Dallas over zijn boek ‘Christians in a cancel culture’/’Christenen in een cancel cultuur.’ 1)
Een paar dagen later kwam ik het begrip weer tegen. Nu in een artikel op de site van revive, naar aanleiding van een gesprek met Maarten Dees, directeur van Open Doors, onder de titel ‘Vervolging in verre landen begint vaak met cancel-cultuur.’ 2)
Je weet wellicht dat Open Doors berichten vanuit de vervolgde kerk verspreidt over vervolging én opwekking. Die berichten kun je ervaren als ‘ver van mijn bed’. Maar volgens Maarten worden ze steeds relevanter voor christenen in het westen: ‘Wat hier gebeurt is niet te vergelijken met de situatie van vervolgde christenen, maar ook hier neemt de druk toe. Het is niet meer vanzelfsprekend christen te zijn.’ Uit landen waar christenen worden vervolgd, hoor je over marteling, zelfs moord vanwege hun geloof. Het begint vaak klein. Geen werk, huis of zorg kunnen krijgen bijvoorbeeld. ‘Die uitsluiting is de eerste stap’, zegt Maarten, ‘In India werden tijdens de coronatijd christenen niet geholpen. Het is goed je als westerling af te vragen: ‘Zou mijn geloof overeind blijven bij zulke tegenstand? We moeten daar op voorbereid zijn, want het kan snel gaan met onze vrijheid.’ 2)
Een cancel-cultuur heeft dus voor christenen te maken met vijandigheid, uitsluiting en je vrijheid verliezen.
Nu bestaat dat verschijnsel van vijandigheid en uitsluiting al sinds mensenheugenis. Maar het begrip ‘cancel-cultuur’ is vrij nieuw als aanduiding voor het vervangen van bestaande wetten en gangbare gewoonten door nieuwe. Wie daar niet aan meedoet wordt letterlijk en figuurlijk het zwijgen opgelegd. Zoals in Frankrijk gebeurde na de revolutie. Alles wat ook maar iets deed denken aan de koning ‘weg ermee!’ En dat ging heel ver, tot je haardracht aan toe. Waardoor je een geforceerde maatschappij krijgt, omdat iedereen bang is om af te wijken. De consequenties daarvan waren groot: het kon je je leven kosten!
Dat de druk hier toeneemt, herken ik. Je hebt vast ook weleens meegemaakt, dat iemand je de mond snoerde op het internet, op je werk of in een andere situatie. Het overkwam mij aan het begin van een afscheidsbezoek. Bij de voordeur werd nadrukkelijk gezegd: ‘Géén Bijbelteksten, géén gebed!’ ‘Oké Heer, help me om liefdevol in te zetten op een open gesprek,’ dacht ik. Wat je op zo’n moment nodig hebt, is dat je stevig staat in je geloof, en je bewust bent van Zijn aanwezigheid. Alsook dat Hij boven alle dingen staat. In iedere situatie, wie je ook tegenover je hebt.
In het interview met Joe komt die vijandigheid tegenover het christelijk geloof en Bijbelse normen en waarden ook ter sprake. Hij maakt duidelijk dat de invulling van het begrip cancel-cultuur veranderd is. Een paar jaar geleden stond het voor het uitwissen (cancelen) van onacceptabel gedrag van mensen in de loop van de geschiedenis. Standbeelden werden neergehaald en namen uit geschiedenisboeken geschrapt vanwege een slavernijverleden of een foute mening over bepaalde onderwerpen.
Volgens Joe maakt de cancel-cultuur inmiddels deel uit van wat hij ‘een kruistocht’ noemt. Die als doel heeft concepten die mensen altijd met elkaar hebben verbonden, als familie, huwelijk, geloof en godsdienstvrijheid, te herzien. Dat zouden westerse constructies zijn. Menselijke, cultureel bepaalde constructies, zonder enig goddelijk gezag. Die moeten worden herzien, om met de tijd mee te gaan. Als je daar niet in meegaat, dan geldt zoals bij elke kruistocht: er zijn ‘good guys and bad guys.’ Als je vasthoudt aan Bijbelse normen en waarden hoor je bij de bad guys en moet je je bekeren. Zo niet, dan moet je het zwijgen worden opgelegd.
Joe laat zien dat de LHBTQI-beweging, voorheen een activistische groepering, nu een factor van belang is in onze pluralistische cultuur waarin heel verschillend wordt gedacht. Joe was zelf jarenlang actief in deze beweging en een pro-gay-kerkgenootschap, die promootte dat homoseksualiteit en de Bijbel goed samen gaan. Hij herkent de beweging niet meer zoals die nu is: ‘In mijn tijd ging het erom als gelijke behandeld te worden. Niet om het opleggen van een ideologie aan anderen, aan kerken. En de kerk en andersdenkenden het zwijgen op te leggen. Het gaat nu niet meer om tolerantie, maar om goedkeuring. De normalisatie van homoseksualiteit en transgender.’
Er gebeurt en verandert veel en snel. Hoe houd je als christen stand in deze omstandigheden? Laten we ons goed realiseren dat het woord van God nog steeds levend is en krachtig om te verkondigen tegenover wie Hem nog niet kennen. Of iemand te maken heeft met genderdysforie, homoseksuele gevoelens of wat dan ook, dan is dat een bijzaak als je niet wedergeboren bent.
Daarbij moet ik ook denken aan het grote cancel- moment waar we naar op weg zijn. God heeft Zijn plannen allang klaar. Weet je nog, dat beeld uit Daniel 2? Van dat rotsblok dat van de heuvel af komt en de wereldmachten verpulvert? Het is de rode draad in de Heilige Schrift, namelijk de komst van Gods Messias. Psalm 2 schrijft erover, alsook Zacharia in hoofdstuk 12 en 14: ‘Op die dag zullen de voeten van de Heer staan op de Olijfberg… De Heer, mijn God, zal verschijnen met al de Zijnen. De Heer zal Koning worden over heel de aarde. Op die dag zal de Heer de Enige zijn en Zijn Naam de Enige.’
Nog even volhouden dus!
Bertien
- https://www.youtube.com/watch?v=X8wxc9SnYJY – In dit interview vertelt Joe vanaf 9:55 hoe hij in de LHBTQI+- beweging terechtkwam en zich er later van losmaakte.
- https://revive.nl/maarten-dees-van-open-doors-vervolging-in-verre-landen-begint-vaak-met-cancel-cultuur